Jak w branży meblarskiej chronić własność intelektualną?

Ludzie kupują oczami. Oprócz wysokiej jakości produktu, liczy się także estetyka jego wykonania. Duży wpływ na decyzję o zakupie ma również ciekawy i niepowtarzalny design. Dlatego też warto chronić produkty, które wzbudzają zainteresowanie kupujących.

Meble możesz chronić poprzez zastrzeżenie ich jako wzory przemysłowe (dotyczy Polski) lub wzory wspólnotowe (dotyczy UE). Po przejściu procedury zgłoszeniowej otrzymasz świadectwo ochronne. Ten dokument ma ogromną moc, ponieważ zawiera najważniejsze informacje o chronionym produkcie. Dodatkowo jest bardzo przydatny w walce z nieuczciwą konkurencją.

Dobrze to widać konfrontując tę formę ochrony z prawami autorskimi. Tam nigdy nie możesz mieć pewności, że te przepisy w ogóle Cię zabezpieczają. To czy dany stół czy krzesło jest utworem ocenia sąd. Przy klasycznych formach może się okazać, że nie obejmują Cię prawa autorskie.

Ochronie jako wzór przemysłowy może podlegać cały mebel, ale także jego fragment np. fantazyjna noga od stołu czy uchwyt od szafki. Jeżeli zależy Ci na solidnej ochronie mebli albo jego konkretnej części, to zleć zajęcie się formalnościami rzecznikowi patentowemu. Doradzi Ci on, w jaki sposób odzwierciedlić wzór na rzutach, aby jego ochrona była tak silna jak to tylko możliwe.

Wzory przemysłowe – jak dokonać ich zgłoszenia?

Meble jako wzory przemysłowe możesz chronić w:

• Urzędzie Patentowym RP w Warszawie (UP RP) – ochrona na terenie Polski,
• Urzędzie UE ds. Własności Intelektualnej w Alicante (EUIPO) – ochrona na terenie UE,
• Światowej Organizacji Własności Intelektualnej w Genewie (WIPO) – ochrona na wybrane kraje.

Do Ciebie należy decyzja, na jakim terytorium chcesz uzyskać ochronę. Warunkiem otrzymania rejestracji jest uiszczenie odpowiednich opłat. W EUIPO zaczynają się one od 350 euro, a w UP RP od 520 zł. Ostateczne opłaty zależą od ilości zgłaszanych odmian.

W EUIPO opłaty są nieco wyższe, ale pamiętaj, że Twój produkt będzie chroniony we wszystkich krajach UE. Procedura zastrzeżenia wzoru jest też zdecydowanie szybsza – świadectwo ochronne otrzymasz po około dwóch tygodniach! Zgłaszając wzór w Polsce musisz poczekać kilka miesięcy. Jeżeli Twój mebel jest unikatowy, to ta inwestycja szybko Ci się zwróci.

Zarejestrowany wzór przemysłowy jest chroniony przez 5 lat. Ochronę można przedłużyć o maksymalnie 25 lat, za każdym razem o okres 5 lat. Pod warunkiem uiszczenia opłat za dalszą ochronę.

Dlaczego warto rejestrować meble jako wzory przemysłowe?

Ochrona wzorów przemysłowych, podobnie jak i ochrona nazwy firmy powinna być podstawą Twojej strategi marketingowej. Ryzykowne jest bowiem inwestowanie środków w reklamę, jeżeli za jakiś czas konkurencja może się do Ciebie nadmiernie zbliżyć. Nasi Klienci, decydując się na tę formę ochrony z takich 5 powodów.

1. Świadectwo rejestracji jak akt notarialny

Wydane przez urząd świadectwo zawiera wiele cennych informacji. Wskazuje jaki produkt jest objęty ochroną i komu przysługują prawa z rejestracji. Dodatkowo jest tam też informacja od kiedy wzór został objęty ochroną. Dokument ten możesz umieścić na swojej stronie internetowej. Z pewnością wpłynie to pozytywnie na wizerunek Twojej firmy.

Informacje o Twoim chronionym produkcie będą umieszczone także w oficjalnych bazach Urzędu Patentowego. To świetnie spełnia swoją funkcję prewencyjną.

2. Ekspresowe blokowanie nieuczciwej konkurencji w internecie

Platformy sprzedażowe typu Allegro, Amazon czy OLX kładą ogromny nacisk na ochronę własności intelektualnej. Jeżeli otrzymają informację, że wystawiony produkt jest podróbką, to w ciągu kilku godzin usuwają taką ofertę. Inaczej sami mogą zostać pociągnięci do odpowiedzialności.

Aby zablokować nieuczciwe oferty, należy wylegitymować się świadectwem ochronnym. Portale sprzedażowe nie oceniają, czy dochodzi do naruszenia prawa. Nie mają ani specjalistycznej wiedzy dotyczącej oceny podobieństwa danego rodzaju mebli, ani uprawnień do tego. 

3. Zastrzeżenie wzoru mebli odstrasza konkurencję

Informując o tym, że Twoje meble są chronione na terenie Polski czy też Unii Europejskiej, unikniesz sporów. Twoja konkurencja będzie musiała się wysilić i stworzyć takie meble, aby nie były aż tak podobne do tych już zastrzeżonych. Jest to także impuls do zdrowej rywalizacji i pobudzania innowacyjności na rynku meblarskim.

Warto więc, abyś przy swoich produktach umieszczał informację, że są one chronione za pomocą wzoru przemysłowego w odpowiednim Urzędzie. Nie zapomnij podać numeru rejestracji.

4. Trolle patentowe będą Cię omijać szerokim łukiem

Trolle patentowe w ostatnim czasie bardzo się zaktywizowały. Jeżeli nie chronisz swoich mebli, to trolle zgłoszą je na siebie. I to one otrzymają świadectwo ochronne. A jak już wiesz mogą łatwo zablokować oferty w internecie. W tym przypadku także Twoje. 

Pracownik Urzędu Patentowego nie sprawdza, czy osoba która zgłasza wzór faktycznie ma do niego prawa. Jeżeli wymogi formalne są spełnione, to go zarejestruje. Oczywiście masz prawo unieważnić taki wzór, ale zajmie to co najmniej kilka miesięcy. Do tego dochodzą jeszcze kwestie finansowe.

Jakiś czas temu na Allegro głośno było o blokowaniu ofert z wiszącymi fotelami, tzw. gniazdo bociana. Fotele te były znane od kilku lat na rynku, jednak ktoś postanowił je zastrzec na siebie i usunąć konkurencję z Allegro. Unieważnienie tego wzoru trwało 10 miesięcy, a w tym czasie osoba ta miała monopol na portalu sprzedażowym na ten rodzaj mebli.

W przypadku wzorów przemysłowych i znaków towarowych mówi się, że pierwszy w Urzędzie Patentowym zyskuje najwięcej. Nie tylko znikasz z pola zainteresowania trolli, ale jeżeli ktoś zastrzeże identyczne lub podobne meble, to będziesz mógł je łatwo unieważnić. Często wystarczy pokazać konkurentowi świadectwo ochronne, a sam wycofa swoje zgłoszenie.

5. Rejestracja wzorów przemysłowych wpływa na dochody Twojej firmy

Jednym z filarów sukcesu firmy jest ochrona marki oraz jej produktów. Czas, energia i pieniądze poświęcone na projektowanie i marketing nie pójdą na marne. Konkurencja nie może zbliżyć się wizualnie do wyprodukowanych przez Ciebie mebli.

Badania EUIPO z 2022 roku wykazały, że przedsiębiorstwa, które chronią własność przemysłową mają o 60% większy przychód niż konkurencja, która o to nie dba. Rejestracja wzoru przemysłowego pomaga w budowaniu wartości firmy na rynku. Dodatkowo licencjonowanie praw do zastrzeżonych wzorów może zapewnić cenne źródło dochodów.

 A co z prawem autorskim? Czy chroni wygląd mebli?

Teoretycznie wygląd mebli może być objęty ochroną wynikającą z przepisów prawa autorskiego. Jednak, aby przykładowo taki stół został uznany za utwór w myśl prawa autorskiego, musi odznaczać się oryginalnością. Standardowo stół składa się z blatu opartego na 4 nogach. Oryginalności należy więc szukać w detalach – może to być na przykład nietypowy kształt nóg czy wykończenia blatu.

Ocena, czy dany produkt będzie uznany za utwór nie jest łatwa. Należy oddzielić elementy użyteczne od artystycznego charakteru. Ta granica jest trudna do wychwycenia co rodzi dużą niepewność prawną. Dostrzegły to już same sądy.

Nie da się generalnie oznaczyć minimum indywidualności, które stanowiłoby wartość progową dla uzyskania ochrony w prawie autorskim i pozwalałoby w sposób dostatecznie bezpieczny odróżnić utwory intelektualne zdatne i niezdatne do ochrony.

W każdym przypadku budzącym wątpliwości, tj. wtedy, gdy indywidualność badanego wytworu intelektualnego nie jest intuicyjnie oczywista, zachodzi konieczność odwołania się do ocen wartościujących [Sąd Administracyjny w Krakowie w wyroku z 29.10.1997 r. (sygn. akt I ACa 477/97)].

Jak wykazać prawa autorskie do danego produktu?

Musisz wiedzieć, że praw autorskich nigdzie się nie rejestruje ani nie zgłasza. Możesz powiadomić nieuczciwą konkurencję, że to Ty jesteś twórcą konkretnego modelu stołu. Ale jak myślisz, czy uwierzą Ci na słowo i tak po prostu wycofają swój produkt z rynku? Szanse na taki scenariusz są niewielkie.

W takich sytuacjach najczęściej dochodzi do postępowania sądowego. Musisz jednak wtedy udowodnić, że ten konkretny mebel stanowi utwór zgodnie z definicją prawa autorskiego. A także, że to Ty jesteś jego twórcą oraz które elementy twórcze skopiowała konkurencja i że było to działanie celowe. Rejestracja wzoru jest doskonałą alternatywą dla udowodnienia istnienia praw wyłącznych.