Wentylacja w domu: rodzaje, korzyści i koszty

Wentylacja grawitacyjna w domu to najpopularniejsza i zarazem najprostsza forma wymiany powietrza. Można ją spotkać zarówno w domach jednorodzinnych, jak i budynkach wielokondygnacyjnych. Wentylacja grawitacyjna działa w oparciu o konwekcję: nagrzane powietrze o mniejszej gęstości zostaje wyparte przez chłodniejsze, napływający z zewnątrz. Sprawia to, że ciepłe powietrze unosi się i opuszcza wnętrze pionowym kanałem wentylacyjnym umieszczonym w kominie. 

Aby wentylacja grawitacyjna w domu działała sprawnie, niezbędny jest stały dopływ powietrza z zewnątrz. Pomocne mogą okazać się nawiewniki, stosowane zwłaszcza w przypadku bardzo szczelnej stolarki okiennej. Wentylacja grawitacyjna najlepiej działa w przypadku dużych różnic temperatury na zewnątrz i wewnątrz domu. Niestety jest to trudne do osiągnięcia w ciepłe dni. 

Wentylacja grawitacyjna w domu to rozwiązanie, które niewątpliwie ma liczne zalety. Jest to zdecydowanie najtańsza z opcji, która dodatkowo nie generuje kosztów użytkowania. Konstrukcja jest prosta i nie wymaga obsługi. Do tego wentylacja grawitacyjna nie wymaga żadnych urządzeń do działania, co oznacza bezawaryjność, gdyż nie ma co się w niej zepsuć. Do tego działa przez całą dobę, nieustannie zapewniając świeże powietrze.

Nie jest to jednak rozwiązanie pozbawione wad. Istotnym mankamentem są duże straty ciepła, gdyż ogrzane powietrze cały czas opuszcza wnętrze, a jego miejsce zajmuje zimne, z zewnątrz. W miesiącach zimowych nawet duża część utraconego ciepła pochodzi z wentylacji. Ponadto instalacja tego typu jest uzależniona od wielu czynników, które wpływają na jej działanie, takich jak warunki atmosferyczne oraz szczelność okien oraz samego budynku. Przy warunkach, które nie są optymalne, możliwe jest zmniejszenie przepływu powietrza, albo nawet odwrócenie ciągu. Wentylacja grawitacyjna nie posiada również możliwości regulacji. Ponadto w przypadku tego rozwiązania trudno jest skutecznie filtrować powietrze.

Alternatywą dla opartego na siłach fizyki systemu grawitacyjnego jest wentylacja mechaniczna. Główną rolę w tym wypadku odgrywa urządzenie, które odpowiada za odprowadzanie powietrza. Najpopularniejsze warianty wentylacji mechanicznej to instalacja wywiewna oraz nawiewno-wywiewna (częsty dodatek do niej stanowi rekuperator, o którym więcej piszemy w kolejnym rozdziale). 

W pierwszym przypadku powietrze napływa do wnętrza w sposób naturalny. Następnie wentylator odprowadza je przewodem wentylacyjnym poza budynek. W przypadku instalacji nawiewno-wywiewnej powietrze dostarczane jest poprzez czerpnię, z kolei usuwane jest poprzez wyrzutnię, która umiejscowiona jest najczęściej na dachu. Oba rozwiązania doskonale sprawdzą się w przypadku nowoczesnych domów, wyposażonych w szczelne drzwi i okna.  

Instalacje mechaniczne to dobry wybór, jeśli szukamy wentylacji do domu jednorodzinnego, szczególnie gdy jest on pozbawiony komina. Tego typu rozwiązania działają sprawnie niezależnie od warunków atmosferycznych oraz różnicy temperatur. Dużym plusem jest również możliwość sterowania intensywnością wymiany powietrza. W przypadku wentylacji nawiewno-wywiewnych możliwe jest również skuteczne filtrowanie powietrza z zewnątrz, zanim trafi ono do wnętrza. Szczególnie docenią tę możliwość osoby żyjące w rejonach, gdzie pojawia się problem smogu. 

Nie są to jednak rozwiązania pozbawione wad. Najistotniejszą jest obecność napędu, który może ulec awarii, a do tego zużywa energię elektryczną. Koszty instalacji również są zauważalnie wyższe, szczególnie w przypadku wentylacji nawiewno-wywiewnej, którą najlepiej jest uwzględnić  w planach podczas budowy, gdyż w innym wypadku mogą nas czekać trudności przy montażu instalacji. Wymagane jest również regularne czyszczenie wentylacji mechanicznej w domu, gdyż w innym wypadku ryzykujemy roznoszenie po wnętrzach zanieczyszczeń.

Wentylacja nawiewno-wywiewna może być w różny sposób modyfikowana. Jednym z najbardziej interesujących dodatków jest rekuperator. Umożliwia on odzyskiwanie ciepła z powietrza usuwanego z domu. Rekuperacja powietrza w domu oznacza więc mniejsze straty ciepła, co przekłada się na mniejsze wydatki związane z ogrzewaniem. W zależności od klasy urządzenia może zatrzymywać do ok. 90% ciepła, które stracilibyśmy w przypadku wentylacji grawitacyjnej. W cieplejszym okresie z kolei możliwe jest schłodzenie powietrza. Koszt rekuperatora wynosi od kilku, nawet do kilkunastu tysięcy złotych. Jednak jeśli uwzględnimy ten wydatek podczas budowy domu, możemy zrezygnować z komina wentylacyjnego, którego koszty mogą pokryć większość ceny urządzenia.

Rekuperator to dobry wybór, jeżeli naszym celem jest skuteczna wentylacja domu jednorodzinnego. Podstawową zaletą tego rozwiązania jest stała, w pełni kontrolowana wymiana powietrza, niezależnie od warunków zewnętrznych. Ciekawym dodatkiem jest możliwość dostosowania intensywności wymiany powietrza w zależności od potrzeb (tryb dzienny, nocny, weekendowy). Urządzenie tego typu dobrze radzi sobie zarówno z wilgotnym powietrzem po kąpieli lub prysznicu, jak i z pozbywaniem się intensywnych zapachów podczas gotowania. Dom z rekuperacją to doskonała propozycja dla alergików. Możliwa jest instalacja dodatkowych filtrów, które dobrze sprawdzają się w walce ze smogiem, jak i pyłkami i innymi zanieczyszczeniami. Brak konieczności otwierania okien oznacza także brak insektów i przeciągów. Nie wolno zapominać także o zachowaniu ciepła zimniejszych okresach oraz ochładzaniu gorącego powietrza podczas upałów.

Nie jest to jednak rozwiązanie idealne. Rekuperator w domu zużywa energię elektryczną oraz generuje koszta związane z wymianą filtrów, oraz przeglądami serwisowymi. Dodatkowe wydatki mogą powstać również przez elementy takie jak wentylatory w urządzeniu, które mogą ulec zepsuciu i wymagać wymiany. Umiejscowienie kanałów wentylacyjnych najlepiej przewidzieć jeszcze na etapie budowy domu. Wymagają też one co pewien czas czyszczenia.

Prawidłowa wentylacja w domu to jedna z podstawowych kwestii, które są niezbędne do komfortowego mieszkania. Coraz częściej daje się zauważyć odejście od tradycyjnej, grawitacyjnej wentylacji na rzecz wentylacji mechanicznej. Jeżeli planujecie generalny remont lub stawiacie nowy dom, warto wziąć pod uwagę korzyści płynące z wentylacji nawiewno-wywiewnej oraz montaż rekuperatora. Niezależnie od wyboru, warto rozważyć wszystkie plusy i minusy rozwiązań i podjąć w pełni świadomą decyzję.