Jak zrobić schody – poradnik krok po kroku

Z czego zrobić schody?

Jeśli nie zdecydowaliśmy się na wykonanie schodów z żelbetu, musimy wykonać schody samonośne z drewna lub metalu. Rodzaj wybranego materiału będzie miał wpływ na koszt i wagę konstrukcji schodów, oraz stopień trudności ich wykonania.

Schody drewniane – charakterystyka i zastosowanie

Drewno jest najpopularniejszym materiałem na schody. Jest trwałe, estetyczne i łatwo dostępne w szerokiej gamie gatunkowej. Schody z drewna można wykonać samodzielnie, ponieważ nie ingerują w konstrukcję budynku. Najlepsze gatunki drewna do schodów to dąb, buk, orzech, klon, jesion, jodła lub wiąz. Są odporne na ścieranie, a eleganckie usłojenie nada ton każdej aranżacji. Przy wyższym budżecie warto zwrócić uwagę na drewno egzotyczne: merbau, mahoń, jatoba, iroko, ipe, doussie i sapelli.

Do zalet schodów drewnianych możemy zaliczyć szybki czas montażu, krótszy niż w przypadku schodów betonowych. Często są także lżejsze, niż konstrukcje betonowe i stalowe. Do wyboru mamy różne rodzaje schodów drewnianych w wariantach prefabrykowanych: schody jednobiegowe, schody dwu-i trójbiegowe, schody zabiegowe, wachlarzowe i kręcone.

Schody drewniane często mają wolnostojącą konstrukcję — mogą być wykonane z desek lub elementów z drewna klejonego. Na rynku dostępne są gotowe schody modułowe, które wystarczy odpowiednio zmontować w przygotowanej na nie przestrzeni. Do zalet schodów drewnianych należy też fakt, że można je montować niezależnie od pory roku. Po montażu a przed użytkowaniem, stopnie schodów drewnianych warto odpowiednio zaimpregnować olejem lub lakierem, przeznaczonym do posadzek i miejsc narażonych na intensywne ścieranie. Solidne schody drewniane przez lata pozostaną zachwycające i estetyczne, dzięki prawidłowej pielęgnacji.

Schody z drewna stosowane są w aranżacjach domów i apartamentów w stylach klasycznym, retro, skandynawskim, japandi lub boho oraz nowoczesnym. Mogą mieć różny kształt i charakter, który podkreśli odpowiednio dobrana balustrada. Drewno można także wykorzystać jako materiał do wykonania lub wykończenia schodów metalowych, lub betonowych. Stworzymy efektowne schody policzkowe lub schody policzkowo-sztycowe.

Schody betonowe – trwałość i techniki wykonania

Schody betonowe muszą być związane z konstrukcją ściany, dlatego kształt klatki schodowej należy zaplanować odpowiednio wcześniej. Betonowe schody prefabrykowane to tańsza alternatywa dla schodów wylewanych, wykonywanych na budowie. Gotowe do montażu i wykończenia moduły powstają w technice odlewu negatywnego, która zapewnia bardzo dokładne odwzorowanie wymiarów. W standardowej ofercie producentów znajdziemy zarówno schody jednobiegowe, jak i dwubiegowe, a także wachlarzowe i schody kręcone. Możemy wybierać z gotowej oferty producentów, lub wykonać schody na indywidualne zamówienie. Nowoczesną propozycją są także schody z keramzytu - mają lżejszą konstrukcję, dzięki czemu sprawdzą się podczas remontów starych budynków i tam, gdzie nośność stropu jest niewystarczająca do wykonania schodów żelbetowych. Do minusów rozwiązań prefabrykowanych zaliczymy z pewnością transport. Elementy często muszą dojechać na budowę samochodem ciężarowym. W przypadku montażu na wyższych kondygnacjach niezbędne może okazać się użycie dźwigu - schody prefabrykowane montujemy przed położeniem zadaszenia w budynku. Jak wykończyć schody prefabrykowane? Mamy sporo kreatywnych i funkcjonalnych rozwiązań. Świetnie sprawdzą się stopnie drewniane, płytki gresowe, farby oraz mikrocement czy żywica epoksydowa.

Metalowe schody

Najczęściej są wykonywane są ze stali - ocynkowanej, nierdzewnej lub węglowej. W ofercie producentów schodów metalowych dostępne są także warianty aluminiowe. Występują w niemal wszystkich wariantach konstrukcji, od prostych po dekoracyjne schody kręcone (spiralne) lub wachlarzowe. Na rynku dostępne są modele w całości wykonane z metalu, lub ze stopniami z innego materiału, np. drewna lub szkła. Są niezwykle efektowne i doskonale odnajdują się w nowoczesnych aranżacjach.

Spiralne schody ażurowe nie zajmują wiele miejsca i świetnie sprawdzają się w mniejszych mieszkaniach z antresolą czy małych domach poddaszem użytkowym.

Schody półkowe

To najczęściej schody metalowe — elementy konstrukcji schodów mocowane są kotwami bezpośrednio do ścian nośnych, dlatego montaż stopni należy wykonać przed etapem ostatniego malowania i wykańczania ściany. Dzięki temu uzyskamy efekt lekkich, unoszących się w powietrzu stopni. Świetnie podkreślą aranżacje domów w stylu minimalistycznych i nowoczesnych. Mogą być wykończone drewnem, mikrocementem, żywicą epoksydową. Bardzo efektownie wyglądają też półkowe schody szklane, popularne w nowoczesnych obiektach.

Przygotowanie do budowy schodów drewnianych

Budowa schodów drewnianych musi być poprzedzona odpowiednim planowaniem i przygotowaniem. Zacznijmy od wyboru odpowiednich materiałów - twardego i estetycznego gatunku drewna, który będzie podkreślał styl domu. Następnie należy wykonać odpowiednie pomiary i obliczenia, które pomogą ustalić wymiary stopni schodów i rozmiar konstrukcji. Schody w domu podlegają wytycznym rozporządzenia Ministra Infrastruktury oraz normie budowlanej PN-EN 14076:2013-07. Musimy więc przygotować rysunki stopni w różnych płaszczyznach - rzut z góry i widok z boku, które ułatwią zaplanowanie i wykonanie poszczególnych elementów. Niezbędna będzie także wkrętarka, wiertarka, młotek, kątownik, klej do drewna oraz wkręty montażowe.

Budowa schodów drewnianych

Dobór drewna na schody – gatunki i właściwości

Do konstrukcji schodów musimy wybrać drewno twarde, odporne na ścieranie i zginanie. Dzięki temu stopnie długo pozostaną estetyczne. Jakie właściwości mają wybrane gatunki drewna do schodów? Zwróćmy uwagę na drewno liściaste: jesion, dąb, klon, wiąz i buk.

Dąb, klon - Najtrwalsze i najbardziej wytrzymałe gatunki rodzime, które świetnie sprawdzą się w domach i mieszkaniach. Można wykorzystać zarówno lite drewno, jak i drewno klejone. Dąb wyróżnia wysoka odporność biologiczna. Długo opiera się chorobom, grzybom i owadom.

Jesion - również odporny na ścieranie, twardy i sprężysty. Podobnie jak w przypadku dębu, można wykorzystać klejonki jesionowe i drewno lite.

Buk - buczyna jest specyficznym rodzajem drewna, który wymaga specjalistycznych środków konserwujących i lakierów, przeznaczonych do tego gatunku.

Ciekawą, jednak nieco droższą alternatywą dla rodzimych gatunków jest drewno egzotyczne: wenge, mahoń, jatoba, doussie, merbau, teak czy iroko. Wyróżniają się bogatym rysunkiem i wysoką trwałością, która zapewnia piękny wygląd schodów przez lata.

Cięcie i szlifowanie drewna – techniki obróbki

Wszystkie elementy muszą być równo i dokładnie wycięte. Do cięcia drewna na schody możemy użyć zarówno pilarki ręcznej, jak i tarczowej z odpowiednimi tarczami tnącymi. Dobrze sprawdzi się też piła płatnica, a jeśli wykonujemy schody zabiegowe drewniane, potrzebujemy także przyrżnicy. Do wygładzenia ciętych powierzchni z drzazg dobrze sprawdzi się papier ścierny, np. w postaci kostki lub szlifierka.

Montaż stopni i podstopnic

Montaż schodów należy rozpocząć od przymocowania belek nośnych, stanowiących podstawę konstrukcji. Należy je idealnie wypoziomować i stabilnie przytwierdzić do podłoża, ścian czy stropu - w zależności od rodzaju wybranego kształtu schodów. Gdy belki są zamocowane, możemy przystąpić do stopni. Do montażu stopni do konstrukcji możemy użyć kołków, wkrętów oraz kleju do drewna, aby połączyć ze sobą poszczególne elementy. Podczas pracy sprawdzajmy poziomicą prawidłowe położenie stopnia. Podstopnice mocujemy tuż po montażu stopnia. Jeśli jest to możliwe, warto osadzić najpierw 1 i ostatni stopień. W ten sposób lepiej dopasujemy kolejne stopnie schodów między nimi. Jeśli montujemy drewniane schody zabiegowe, musimy pamiętać, że kąt i położenie stopni będzie się różnić w zależności od tego, czy wybraliśmy wariant lewy, czy prawy. Stopnie zabiegowe muszą być mocowane do wspornika i sąsiednich stopni schodów, aby cała konstrukcja była stabilna i bezpieczna w użytkowaniu.

Instalacja balustrady i poręczy schodowej

Do drewnianych schodów najczęściej stosowana jest także drewniana balustrada. Montaż zaczynamy od przycięcia i ustawienia słupów i tymczasowego umocowania poręczy. Poręcz powinna się znaleźć na wysokości ok. 96 cm nad poziomem stopnia. Teraz możemy zaznaczyć wysokość ewentualnego docięcia słupów. Dolny słup najlepiej montować na 1 stopniu od dołu, lub bezpośrednio w podłodze. Aby stał stabilnie, można go także wciąć w stopień. Przycięte słupy montujemy na stopniach przy pomocy 10 cm śrub do drewna lub kołków rozporowych. Montaż wolnostojących słupów wykonujemy przy pomocy wspornika oraz kleju do drewna.

Przed montażem tralek drewnianych, wszystkie słupy muszą być zamocowane w prawidłowy sposób. Poręcze docięte na wymiar i z ustalonymi miejscami montażu. Tralki rozmieszczamy na stopniach w odległości ok. 10-12 cm. Miejsca montażu tralek powinny znajdować się w jednej linii wzdłuż schodów i na środku szerokości pochwytu balustrady. Tralki montujemy na dwustronnych śrubach, najpierw do stopnia, a po dopasowaniu — do poręczy.

Wykończenie i konserwacja schodów

Do wykończenia drewnianych schodów możemy użyć lakieru, lub oleju. Oba środki zabezpieczają drewno i wydłużają trwałość schodów. Czym się różnią? Lakier tworzy warstwę ochronną, która zabezpiecza stopnie przed uszkodzeniem chemicznym i zarysowaniem. Oleje wnikają głębiej w strukturę drewna, chronią przed zniszczeniem i zapobiegają pękaniu drewna. Przed przystąpieniem do ostatnich prac wykończeniowych, drewniane schody musimy oczyścić i w razie potrzeby przeszlifować, następnie odkurzyć. Sposób nakładania, ilość warstw i czas schnięcia dobieramy zgodnie z zaleceniami producenta prepatatu. Do mycia używamy środków przeznaczonych do pielęgnacji drewnianych powierzchni.

Odnawianie i konserwacja drewnianych schodów

Zniszczone schody drewniane możemy odnowić. Ratunkiem dla starych stopni może okazać się cyklinowanie. Proces polega na zeszlifowaniu wierzchniej warstwy drewna przy pomocy cykliniarki. Urządzenie usuwa zarysowania, wgłębienia i pozostałości starych powłok zabezpieczających drewno. To doskonałe przygotowanie drewna do dalszych zabiegów renowacyjnych, np. wypełnienia ubytków i kolejnego lakierowania czy olejowania.